Sinds 1 januari 2021 geldt er een nieuwe franchisewet in Nederland. Dit betekent dat Nederland niet meer dezelfde regels volgt als de rest van de Europese Unie. De Europese Unie volgt namelijk de Europese Erecode inzake Franchising (EEF). Wat betekent dit nieuwe juridische kader voor franchisenemers en franchisegevers en wat zijn de eerste ervaringen met de nieuwe wet?
Franchise algemeen
Een franchise is een bedrijf dat succesvol is in zijn business en dit verder wilt uitbreiden door middel van samenwerking met zelfstandige ondernemers die in licentie die formule gaan uitvoeren. Er wordt dan een franchiseovereenkomst gesloten tussen een franchisegever en franchisenemer. De franchisegever is in het bezit van een franchiseformule. De franchisenemer is degene die de franchiseformule voor eigen rekening en risico uitvoert.
De franchiseovereenkomst is de overeenkomst waarbij de franchisegever aan een franchisenemer tegen vergoeding het recht verleent en de verplichting oplegt om een franchiseformule op de door de franchisegever aangewezen wijze te exploiteren voor de productie of verkoop van goederen dan wel het verrichten van diensten (Art. 7:911 lid 1 BW).
Europese Erecode inzake Franchising
Voordat de nieuwe franchisewet van kracht werd volgde Nederland de regels van de Europese Erecode inzake Franchising (EEF). De Nederlandse Franchise Vereniging (NFV) is aangesloten bij de European Franchise Federation (EFF). De leden die zich bij zo'n franchisevereniging aansluiten, dienen de gedragsregels van de Erecode op te volgen. De Erecode dient als richtlijn voor de franchiseovereenkomst tussen de franchisegever en franchisenemer.
De EEF bevat zelfregulering, het is niet specifiek een wet, verordening of verdrag. Omdat de EEF in Nederland niet wordt aangemerkt als levende rechtsovertuiging, is de EEF niet afdwingbaar in een gerechtelijke procedure. Er is dan ook in verschillende uitspraken een beroep op de EEF door een franchisenemer verworpen. Daarnaast is er veel niet geregeld in de Erecode, zoals een sanctie op het niet naleven van de regels in deze Erecode. De franchisegever kan daarom te veel misbruik maken van de positie van de franchisenemer volgens de Nederlandse wetgever, die de franchisenemer is namelijk als de zwakkere partij in een franchiseovereenkomst ziet.
De nieuwe franchisewet
De franchisewet is op 1 januari 2021 ingegaan en tot stand gekomen door een wetsvoorstel wat als doel heeft de verhouding tussen de franchisegever en franchisenemer eerlijker te maken voor de franchisenemer. De grootste aanleiding voor de nieuwe wet, zoals de Memorie van toelichting vermeld, is een aantal conflicten die in het verleden gebeurd zijn in de franchise-industrie. De wetgever heeft hierin bedacht om het speelveld wat gelijker te maken voor de franchisenemer. De nieuwe wet is opgenomen in boek 7 van het Burgerlijk Wetboek, Titel 16 vanaf Art. 7:911 BW.
De nieuwe wet heeft dwingrechtelijke bepalingen (Art. 7:922 BW). Dit betekent dat er bij het opstellen van een franchiseovereenkomst niets anders mag worden afgesproken dan wat de wet zegt.
De vier hoofddoelen
De franchisewet is vooral opgesteld door te kijken naar vier hoofddoelen om de positie van de franchisenemer te versterken; de pre-contractuele uitwisseling van informatie, de tussentijdse wijziging van lopende franchiseovereenkomsten, de beëindiging van de franchisesamenwerking en het overleg tussen de franchisegever en zijn franchisenemers. Deze vier hoofddoelen worden uitgelegd in de Memorie van Toelichting. Hieronder een korte weergave van de doelen:
De pre-contractuele uitwisseling van informatie
Het is de bedoeling dat de franchisenemer zijn positie versterkt door niet meteen te vertrouwen op de gegeven informatie van de franchisegever. De franchisegever heeft volgens Art. 7:913 BW de verplichting tijdig informatie te geven aan de franchisenemer waarvan verwacht kan worden dat deze belangrijk is om te vermelden tijdens het sluiten van de overeenkomst.
De tussentijdse wijziging van lopende franchise-overeenkomsten
Wanneer de franchisegever van plan is om de overeenkomst te wijzigen op een manier dat deze financiële gevolgen kan hebben voor de franchisenemer dient hij dit volgens Art. 7:916 BW tijdig te vermelden. Door toestemming te vragen aan de franchisenemer voor de wijziging kan de franchisenemer niet gedwongen worden door de franchisegever om zaken te doen die nadelig kunnen zijn voor de franchisenemer. Daarnaast wordt het handelen van de franchisegever transparanter. Door een drempelwaarde vast te leggen in de franchiseovereenkomst, wordt voorkomen dat de franchisegever grote wijzigingen kan doorvoeren zonder de toestemming van de franchisenemer (Art. 7:921 BW).
De beëindiging van de franchise-samenwerking
Door een non-concurrentiebeding op te nemen die niet langer dan één jaar duurt en alleen geldt voor het gebied waar de franchisenemer werkzaam was, wordt de positie van de franchisenemer beter beschermd tijdens de beëindiging van de franchiseovereenkomst. Dit wordt vermeld in Art. 7:920 lid 2 BW.
Het overleg tussen de franchisegever en zijn franchisenemers
Om de belangen van de franchisenemer beter te behartigen, bestaat er een informatieplicht, zorgplicht en een inspanningsverplichting voor de franchisegever. De franchisegever dient de franchisenemer jaarlijks te informeren over een aantal zaken (Art. 7:916 BW). De franchisegever en franchisenemer dienen zich jegens elkaar goed te gedragen (Art. 7:912 BW). En wanneer de franchisenemer om een bepaalde vorm van bijstand of ondersteuning vraagt, is de franchisegever verplicht hem te helpen (Art. 7:919 lid 2 BW).
Vormen van franchising
Er bestaan verschillende vormen van een franchiseonderneming. De verschillende termen worden gebruikt om de franchiserelatie tussen de franchisegever en franchisenemer te bepalen. de franchiseformule dient ingeschreven te worden bij de Kamer van Koophandel en hier is een rechtsvorm voor nodig. De rechtsvormen die het meest voorkomen bij een franchiseonderneming zijn: eenmanszaak, vennootschap onder firma (VOF) en besloten vennootschap (BV).
De verschillende vormen van franchise zijn: Soft franchise en Hard franchise. Soft franchise betekent een samenwerking met weinig (dwingende) regels en een grote mate van vrijheid voor de franchisenemers. Hard franchise is een samenwerking met veel (dwingende) regels en een beperkte mate van vrijheid voor de franchisenemers. De hard franchise komt in Nederland het meest voor omdat deze het meest succesvol is gebleken.
Ook bestaan er verschillende soorten van franchising; de Single-Unit franchise, de Multi-Unit franchise, de Area Development en de Master franchise. Hieronder staat kort uitgelegd wat deze inhouden:
Single-Unit franchise
Tussen de franchisegever en franchisenemer wordt een franchiseovereenkomst gesloten. Dit heet direct franchise. De franchisenemer heeft maar één winkel of restaurant, de zogenaamde Single-Unit, die hij maar op één locatie mag openen. Bijvoorbeeld een schoonmaakbedrijf dat op één locatie opereert en een team van schoonmakers heeft.
Multi-Unit franchise
De Multi-Unit franchise is, net zoals de Single-Unit franchise, een vorm van direct franchise. Hier wordt een overeenkomst tussen de franchisegever en franchisenemer gesloten. De franchisenemer heeft meerdere franchise winkels of restaurants op meerdere locaties.
Area Development
Hier krijgt de franchisenemer een licentie van de franchisegever om voor de franchisegever op te treden als gebiedsontwikkelaar (Area Developer). De gebiedsontwikkelaar is iemand die, voor de franchisegever, meerdere vestigingen in een bepaalde regio ontwikkeld. De gebiedsontwikkelaar treedt dan ook op als franchisegever. Denk bijvoorbeeld aan Subway.
Master franchise
In dit model verleent de franchisegever als masterfranchisegever een master licentie aan een zgn. masterfranchisenemer voor een heel land of een bepaalde regio, waarin deze als sub-franchisegever in die regio fungeert. Er kunnen dan weer andere franchisenemers aansluiten bij de subfranchisegever, die we masterfranchisenemer noemen. Denk bijvoorbeeld aan de Pizza Hut. Wil je weten welk recht van welk land van toepassing is op jouw franchiseovereenkomst? Lees dan het artikel Internationaal contracteren in onze kennisbank ondernemen.
Conclusie
De nieuwe Wet Franchise in Nederland is dus vooral gericht op de positieverbetering van de franchisenemer, hierbij lettend op de vier doelen tijdens het opstellen van een franchiseovereenkomst. Voor een franchisegever is het belangrijk zich aan de nieuwe wet te houden. Als je overweegt als MKB bedrijf via franchising te groeien, dan moet je je realiseren dat er nog meer van je verwacht wordt dan voorheen. In de praktijk wordt dit vaak onderschat en staan kleine franchisegevers juist vaak zwak in rechtszaken tegen franchisenemers in plaats van andersom. Zorg daarom altijd dat je formule echt bewezen succesvol is voordat je gaat franchisen en begin met eerst een of enkele pilot vestigingen in eigendom (eigen beheer) om je formule en franchise-organisatie goed vorm te geven en overdraagbaar te maken in systemen, tools en manuals, voordat je echt zelfstandige ondernemers gaat contracteren. Bovendien zijn er meer vormen om uit te rollen dan alleen franchising, lees op dit punt ook eens het artikel "Groeien, centraal of via roll out?" in onze kennisbank.
Vragen of contact
Heb je meer vragen over dit artikel, franchisezaken of andere juridische vragen? Of wil je sparren met een van onze strategische adviseurs over verschillende groeimodellen? Laat dit dan weten door middel van onderstaand formulier. Één van onze juridisch adviseurs neemt dan snel contact met je op. Je kunt ook direct een online consult inplannen.
