Het ondernemerschap brengt mogelijkheden met zich mee, maar gaat tegelijkertijd gepaard met risico's. Een van die risico's waar elke ondernemer, groot of klein, rekening mee moet houden, is privéaansprakelijkheid. Dat wil zeggen dat je aansprakelijk bent met je eigen privévermogen, ongeacht in welke juridische vorm jouw onderneming drijft. Wat gebeurt er als je bedrijf failliet gaat of aansprakelijk wordt gesteld? Het kan zijn dat jouw persoonlijke vermogen in gevaar komt doordat je privé aansprakelijk wordt gesteld. In dit artikel gaan we dieper in op dit onderwerp, wijzen we je op de gevaren en hoe je als ondernemer dit risico tot een minimum kunt beperken.
Ondernemen zonder rechtspersoonlijkheid
Bij bedrijven zonder rechtspersoonlijkheid wordt er geen onderscheid gemaakt tussen de ondernemer als de natuurlijke persoon die de onderneming drijft en de onderneming zelf. Rechten, plichten, bezittingen en schulden van het bedrijf zijn dus de rechten, plichten, bezittingen en schulden van de ondernemer in privé. Je bent dan dus als ondernemer automatisch aansprakelijk voor alles wat er in het bedrijf gebeurt.
Onder deze bedrijven zonder rechtspersoonlijkheid valt de eenmanszaak, maatschap, commanditaire vennootschap (cv) of vennootschap onder firma (VOF).
Eenmanszaak
Als eenmanszaak ben je als ondernemer (natuurlijk persoon) het bedrijf en ben je dus aansprakelijk. Als je getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt, kan de eventuele aansprakelijkheid dus negatieve gevolgen hebben voor je vermogen, waaronder mede begrepen het gezamenlijk vermogen dat je met je eventuele partner hebt. Een en ander kan afgeschermd worden middels het opstellen van huwelijkse voorwaarden. Dat laatste is dus vaak aan te bevelen voor ondernemers met een eenmanszaak.
Vennootschap Onder Firma
Bij een vof zijn alle vennoten privé aansprakelijk voor de schulden. Vennoten binden elkaar voor het geheel. Dit betekent dus dat schuldeisers het in principe allemaal op een vennoot kunnen verhalen, als bij die het meeste te halen valt. De verhouding die vennoten hebben afgesproken qua winstverdeling/eigendom (bijv. 50-50) heeft daar geen invloed op. Als een man en een vrouw die onder huwelijkse voorwaarden zijn getrouwd en vervolgens een v.o.f. aangaan, binden zij elkaar weer in aansprakelijkheid.
Maatschap
Je bent als partner van een maatschap alleen aansprakelijk voor jouw eigen schulden. Wanneer een andere maat schulden heeft gemaakt, kunnen de schuldeisers deze schuld niet bij jou eisen. Toch zijn er uitzonderingen dat je wel aansprakelijk bent voor de schulden van een andere maat. Bijvoorbeeld als er specifiek is overeengekomen dat alle maten aansprakelijk zijn voor de schuld van een maat.
Commanditaire vennootschap
Er bestaan in een commanditaire vennootschap (cv) twee soorten vennoten, de beherende vennoot en de stille (of commanditaire) vennoot. De beherende vennoot is altijd aansprakelijk voor schulden. De stille vennoot is er alleen voor het kapitaal en kan in principe niet aansprakelijk gesteld worden, tenzij deze zich feitelijk gedraagt als beherend vennoot en dat bewijsbaar is. In dat geval is die wel aansprakelijk op dezelfde wijze als de beherende vennoot.
Ondernemen met rechtspersoonlijkheid
Bedrijven met rechtspersoonlijkheid, zoals een besloten vennootschap (BV), naamloze vennootschap (NV), vereniging, coöperatie of stichting, hebben een aparte juridische identiteit. Dit betekent dat het vermogen van het bedrijf gescheiden is van het privévermogen van de eigenaren en/of bestuurders. Schuldeisers kunnen in principe niet bij het privévermogen van de eigenaren komen.
Er zijn echter uitzonderingen en valkuilen:
Onbehoorlijk bestuur: Onbehoorlijk bestuur, ofwel ernstige zaken zoals fraude en grove financiële nalatigheid, kunnen bestuurders persoonlijk aansprakelijk maken voor bedrijfsschulden. Maar ook minder duidelijke situaties, zoals het selectief betalen van schuldeisers voor een faillissement of het niet tijdig deponeren van de jaarrekening, kunnen tot persoonlijke aansprakelijkheid leiden. Het is een belangrijk aandachtspunt voor bestuurders.
Privé meetekenen of borg staan: Als je privé tekent of borg staat voor zakelijke leningen en/of bij contracten die worden aangegaan, loop je het risico persoonlijk aansprakelijk te worden gesteld voor de schulden van je onderneming. Zorg er dus voor dat je de voorwaarden van dergelijke overeenkomsten goed begrijpt en dat je je bewust bent van de verplichtingen die je alsdan persoonlijk aangaat. Beperk je aansprakelijkheid waar mogelijk.
Aandachtspunten vereniging en coöperatie: Voor verenigingen zonder volledige rechtspersoonlijkheid en niet-ingeschreven coöperaties kunnen bestuurders persoonlijk aansprakelijk zijn. De mate van aansprakelijkheid hangt af van de gekozen juridische structuur bij de oprichting.
Privé-aansprakelijkheid verzekeren
We moeten hierbij onderscheid maken tussen verschillende soorten aansprakelijkheid, wettelijke Aansprakelijkheid, Beroeps- of Productaansprakelijkheid en Bestuurdersaansprakelijkheid:
Wettelijke Aansprakelijkheid (WA): Dit kan worden gedekt door een bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering (AVB). Het beschermt je tegen claims als gevolg van wettelijke aansprakelijkheid, zoals letselschade bij een bedrijfsongeval.
Beroeps- of Productaansprakelijkheid: Beroepsaansprakelijkheid dekt fouten die je maakt in de uitoefening van je werk, wat financiële schade voor je klanten kan veroorzaken. Productaansprakelijkheid beschermt tegen claims als gevolg van gebrekkige producten. Deze aansprakelijkheden kunnen worden afgedekt met respectievelijk een beroepsaansprakelijkheidsverzekering (BAV) en een bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering (AVB).
Bestuurdersaansprakelijkheid: Deze kan worden verzekerd met een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering. Het beschermt tegen persoonlijke aansprakelijkheid als gevolg van onbehoorlijk bestuur.
Naast aansprakelijkheidsverzekeringen zijn er nog meer bedrijfsverzekeringen, lees meer over bedrijfsverzekeringen in ons artikel over bedrijfsverzekeringen.
Onbehoorlijke taakvervulling:
De bestuurder van een rechtspersoon heeft bestuurstaken. Wanneer hij deze taken niet of niet goed uitvoert, kan er sprake zijn van een onbehoorlijke taakvervulling. Het gaat dan niet om alledaagse fouten. Als bij deze onbehoorlijke taakvervulling de bestuurder een ernstig verwijt kan worden gemaakt of nalatig is geweest in het treffen van maatregelen om de gevolgen van het onbehoorlijk bestuur af te wenden, is hij aansprakelijk met zijn privévermogen (Art. 2:9 BW). Alle bestuurders zijn hoofdelijk aansprakelijk als één bestuurder een fout in gaat. Let op: de drempel om als bestuurder aansprakelijk te kunnen worden gesteld is de laatste jaren steeds lager geworden. Hou goed in de gaten of je de juiste beslissingen neemt en geen onverantwoorde acties onderneemt.
Onbehoorlijk bestuur:
Onbehoorlijk bestuur heeft te maken met een faillissement van een vennootschap. Wanneer onbehoorlijk bestuur (mede) oorzaak is voor het faillissement, kan de bestuurder privé aansprakelijk gesteld worden. Iedere bestuurder is dan jegens de boedel hoofdelijk aansprakelijk voor het bedrag van de schulden die niet door andere zaken van het bedrijf kunnen worden voldaan (Art. 2:248 lid 1 BW). Schuldeisers die in de gaten hebben dat een curator van mening is dat de bestuurder als persoon door hem kan worden aangesproken, zullen ook kunnen gaan proberen de bestuurder in persoon aan te spreken. Denk dus niet te lichtzinnig over het nemen van risicovolle beslissingen!
Conclusie
Om privé-aansprakelijkheid te voorkomen, is het in de eerste plaats nodig om je bedrijf in een rechtspersoon te drijven. Maar dat is geen garantie voor uitsluiting ervan. Let als bestuurder van een rechtspersoon echt goed op de minder evidente voorbeelden van onbehoorlijk bestuur zoals boven beschreven: deponeer je jaarrekening altijd op tijd (voor de wettelijke datum), betaal niet selectief maar gewoon op ouderdom, zorg dat er zakelijke overeenkomsten ten grondslag liggen aan betalingen aan jezelf en andere gelieerde (rechts)personen en zorg voor een goede en actuele administratie. Daarbij kun je ervoor kiezen een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering te sluiten, de kosten hiervan moet je afwegen tegen de risico's die je wilt dekken.
Naast de privé-aansprakelijkheid als gevolg van schulden en verplichtingen kun je ook nog andersoortige claims krijgen, namelijk de wettelijke en de beroepsaansprakelijkheid. Dit geldt voor alle rechtsvormen. Verzekeringen hiertegen is altijd aan te bevelen, waarbij geldt dat WA altijd te verzekeren valt maar Beroeps- of Productaansprakelijkheid niet altijd.
Vragen of contact
Heb je vragen over het bovenstaand, verkeer je in een situatie die moeilijk is of maak je je zorgen over aansprakelijkheid? Wil je checken of je zaken beter kunt regelen om die kans op aansprakelijkheid kleiner te maken? Leg dan gerust contact met onze juristen via onderstaand knop. We reageren dan snel. Je kunt ook direct een online consult inplannen.